از آثار تاریخی دوران اسلامی است که در شهرستان استهبان استان فارس، روستای ایج و در منطقه بندره واقع شده است. این بنا از سه بخش تشکیل شده است: جوی یا سواره، تنوره و ساختمان آسیاب. طول جوی این آسیاب حدود ۱۵۰ متر بوده که ۵۰ متر اول آن تخریب شده است، اما از ۵۰ متر به بعد که ارتفاع تقریبی آن ۳ متر می باشد، آسیاب تقریباً سالم مانده است.
ضخامت دیواره چوبی در هر طرف ۳۰ سانتی متر بوده و به فاصله ۵۰ سانتی متر از هم قرار دارند و عمق آن حدود ۴۰ سانتی متر است. برش عرضی، دیواره ذوزنقه ای را تشکیل می دهد که اندازه قاعده پایین آن ۲۶۰ سانتی متر می باشد و در بالا به ۱۱۰ سانتی متر می رسد. این دیواره که هم اینک حصار باغ های مجاور است، در چند قسمت دچار آسیب دیدگی شده است.
تنوره آسیاب به ارتفاع ۹ متر، در بالا دارای ۱۸۰ سانتی متر قطر می باشد و در پایین مربعی را تشکیل می دهد که طول هر ضلع آن ۳۳۰ سانتی متر است. این تنوره در پایین به ساختمان آسیاب متصل می شود.
این ساختمان که دارای نقشه ای چلیپا شکل است، دارای ۴ فضا به عمق های ۱۸۰، ۲۲۰، ۲۵۰ و ۲۵۰ سانتی متر است که توسط طاق جناقی شکل مسقف شده و از ۴ طرف فضای گنبددار را احاطه می کند. گنبد مرکزی به کلی تخریب شده و فقط برآمدگی های مختصری از دور آن باقی مانده است.
این بنا در تاریخ ۱۲/۱۱/۱۳۸۱ با شماره ۷۲۲۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
منبع : با تشکر از www.negahmedia.ir
