از آثار تاریخی دوران اسلامی است که در شهرستان استهبان استان فارس، روستای ایج و در منطقه بندره واقع شده است. این بنا از سه بخش تشکیل شده است: جوی یا سواره، تنوره و ساختمان آسیاب. طول جوی این آسیاب حدود 150 متر بوده که 50 متر اول آن تخریب شده است، اما از 50 متر به بعد که ارتفاع تقریبی آن 3 متر می باشد، آسیاب تقریباً سالم مانده است.
ضخامت دیواره چوبی در هر طرف 30 سانتی متر بوده و به فاصله 50 سانتی متر از هم قرار دارند و عمق آن حدود 40 سانتی متر است. برش عرضی، دیواره ذوزنقه ای را تشکیل می دهد که اندازه قاعده پایین آن 260 سانتی متر می باشد و در بالا به 110 سانتی متر می رسد. این دیواره که هم اینک حصار باغ های مجاور است، در چند قسمت دچار آسیب دیدگی شده است.
تنوره آسیاب به ارتفاع 9 متر، در بالا دارای 180 سانتی متر قطر می باشد و در پایین مربعی را تشکیل می دهد که طول هر ضلع آن 330 سانتی متر است. این تنوره در پایین به ساختمان آسیاب متصل می شود.
این ساختمان که دارای نقشه ای چلیپا شکل است، دارای 4 فضا به عمق های 180، 220، 250 و 250 سانتی متر است که توسط طاق جناقی شکل مسقف شده و از 4 طرف فضای گنبددار را احاطه می کند. گنبد مرکزی به کلی تخریب شده و فقط برآمدگی های مختصری از دور آن باقی مانده است.
این بنا در تاریخ 12/11/1381 با شماره 7220 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
منبع : با تشکر از www.negahmedia.ir
