استاد دانشگاه شیراز، پژوهشگر و صاحب نظر علوم زمین شناسی با اشاره به بافت خاک و زمین در محل ایجاد فروچاله در شهرستان استهبان گفت: پایین آمدن سطح آب در سفره های آب زیرزمینی علت ایجاد این فروچاله است.
دکتر عزت الله رییسی اردکانی که مجله علمی هیدروژئولوژی (Hydrogeological Journal) او را به عنوان پدر هیدرولوژی آب های زیرزمینی در ایران معرفی کرده است، با اشاره به بررسی های علمی عملیاتی خود در شهرستان استهبان در سال های گذشته اظهار کرد: فروچاله در هر نقطه ای که سطح آب های زیرزمینی کاهش یافته است، ایجاد نمی شود بلکه در شرایط زمین شناسی که آهک زیر خاک رس قرار داشه باشد و منابع آب زیرزمینی بیش از حد برداشت شود، سبب می شود که آب از خاک رس وارد لایه های آهکی شود.
استاد نمونه کشور در سال ۹۴ در رشته آبیاری یادآوری کرد: برخلاف خاک رس که آب از همه نقاط آن قابل نفوذ به لایه های پایین تر است، در لایه های آهکی زمین این وضعیت حاکم نیست بلکه آب نفوذ یافته از لایه بالاتر تنها در برخی مجاری در لایه آهکی جریان می یابد که با توجه به کاهش مجاری عبور، سرعت آب در لایه آهکی افزایش می یابد و همراه با این آب، دانه های رس نیز حمل می شود.
رییسی اردکانی ادامه داد: در چنین وضعیتی و با حمل دانه های رس به درون لایه آهکی، بر روی لایه آهکی زمین یک طاق و حفره ایجاد می شود که به مرور زمان بزرگ تر می شود.
این پژوهشگر و صاحب نظر علوم زمین شناسی اظهار کرد: در دو حالت است که این حفره یا طاق ریزش می کند؛ یا این که این حفره آنقدر بزرگ شده است که پایداری سقف از بین رفته است یا این که به میزان زیادی از آب های زیرزمینی برداشت شده و سطح آب درون حفره پایین تر آمده است.
وی ادامه داد: زمانی که میزان آب داخل حفره زیاد باشد، آب مانند یک ستون مانع از فروریختن سقف حفره می شود اما زمانی که میزان آب درون حفره کم شود، مانند این است که ستون نگهدارنده آن را برداشته اید و حفره ای که آب زیر آن قرار دارد ریزش می کند.
رییسی اردکانی در پاسخ به این پرسش که آیا بزرگی فروچاله ایجاد شده در شهرستان استهبان نگران کننده نیست؟ گفت: فروچاله های بزرگ تر از این هم در سایر کشورها و هم در شهر همدان داشته ایم و پدیده ای نیست که بگوییم استثنای منطقه استهبان است و باید توجه داشت که در دنیا، گاه این فروچاله ها در شهرها ایجاد می شوند و آن زمان است که بسیار نگران کننده می شود.
استاد دانشگاه شیراز گفت: پیشگیری اساسی از فروچاله ها منوط به است که سطح سفره های آب را به شرایط اولیه برگردانیم که در شرایط فعلی ممکن نیست.
وی اظهار کرد: باید در سال ۹۵ میزان برداشت آب از چاه ها کاهش یابد و اگر چاه ها در داخل آهک حفر شده اند، بهتر است در مرز لایه آبرفتی و لایه آهکی محدود شوند.
رییسی اردکانی اظهار کرد: به عنوان مسکّن و درمان فوری، می توان مطالعه ای علمی انجام داد تا مناطق بحرانی استان و کشور از نظر وقوع فروچاله ها شناسایی شوند و تدابیر لازم برای پیشگیری از وقوع بحران در این مناطق را اندیشید.
کاهش آب های زیرزمینی منجر به ایجاد فروچاله ای در سه کیلومتری روستای چاه دراز و ۲۵کیلومتری شهر استهبان شده است.
شهرستان استهبان در مسافت ۱۶۰کیلومتری شرق شیراز قرار گرفته است.
منبع : با تشکر از ایرنا
